မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တွေဟာ ဗြိတိသျှဥပဒေစနစ်ကို အလွဲသုံးစားလုပ်ခွင့်ရသလို ဖြစ်နေကြောင်း ခရစ္စတိုဖာဂန်းနက်စ်က မေးခွန်းထုတ်လိုက်ပြီး ရှေ့နေချုပ်အနေနဲ့ မှန်ကန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့ သူက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
ဒီအမှုဟာ ဗြိတိန်မီဒီယာတွေကြားမှာ သိပ်အာရုံစိုက်မခံခဲ့ရတဲ့ အမှုတမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ရာထူးက ထုတ်ပယ်ခံထားရတဲ့ လန်ဒန်မြို့က မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စွာမင်းကို မေလ ၃၀ ရက်နေ့က ဝက်စ်မင်စတာ တရားရုံးမှာ သံအမတ်နေအိမ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုနဲ့ တရားစွဲဆိုထားပါတယ်။ ဒီအမှုကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီအစိုးရကို ဖြုတ်ချခဲ့တဲ့ စစ်အာဏာရှင် ကိုယ်စားလှယ်တွေက ၂၀၂၄ မှာ စတင် တရားစွဲဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ဦးကျော်စွာမင်းဟာ ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုကို လူသိရှင်ကြား ထောက်ခံခဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာတော့ စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံတဲ့ သံတမန်တွေဟာ သူ့ကို သံရုံးထဲဝင်လို့မရအောင် ပိတ်ပင်တားဆီးခဲ့ကြပါတယ်။
အဲဒီအချိန်ကစပြီး စစ်ကောင်စီဘက်တော်သားတွေဟာ ဦးကျော်စွာမင်းနဲ့ သူ့မိသားစုကို ဟမ်စတက် မှာရှိတဲ့ မြန်မာသံအမတ်နေအိမ် ကနေ မောင်းထုတ်ဖို့အတွက် ခြိမ်းခြောက်မှု၊ နှောင့်ယှက်ဟန့်တားမှုတွေ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်လာခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သံအမတ်ကြီးကတော့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီလိုလားသူတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့အနေနဲ့ အဲဒီ မြန်မာသံအမတ်နေအိမ်မှာပဲ ဆက်လက်နေထိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ရှေ့နေချုပ် ရစ်ချတ် ဟာမာဟာ “ပြည်သူ့အကျိုးစီးပွား” ကို ထောက်ရှုပြီး ဒီအမှုကို တရားစွဲဆိုခွင့်မပြုဖို့ လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့အာဏာရှိပါတယ်။ တရားရုံး မရောက်ခင်ကတည်းက ဒီအမှုကို တိတ်တဆိတ်လုပ်ဆောင်လို့ ရခဲ့ပေမဲ့ ရှေ့နေချုပ်ကတော့ တရားစွဲဆိုခွင့် ပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ လက်နက်မဲ့ပြည်သူ ထောင်ပေါင်းများစွာကို သတ်ဖြတ်နေတဲ့ စစ်အုပ်စုအတွက် အင်္ဂလိပ်တရားရုံးကို အလွဲသုံးစားပြုခွင့် ရရှိသွားစေခဲ့တာပါ။ ဒါတင်မက မတရားသဖြင့် ဖမ်းဆီးထောင်ချခံထားရတဲ့ ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရက ခန့်အပ်ထားတဲ့ သံအမတ်ကို သူ့အိမ်ကနေ နှင်ထုတ်ဖို့ ခွင့်ပြုပေးလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ လေဘာအစိုးရ တာဝန်ယူရမယ့် မူဝါဒ ရှေ့နောက်မညီမှုတခုလို့ ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဗြိတိန်ဟာ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အစဉ်တစိုက် ရှုတ်ချခဲ့သလို ကုလသမဂ္ဂ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေမှာလည်း (အထူးသဖြင့် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ဗြိတိန်ဟာ သြဇာကြီးမားတဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်) ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားဖို့ ထပ်ခါတလဲလဲ တိုက်တွန်း တောင်းဆိုခဲ့တာပါ။ အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ လက်ပါးစေတွေကို ပိတ်ဆို့အရေးယူဖို့ ကိစ္စမှာလည်း ဗြိတိန်ဟာ သူ့ရဲ့ မဟာမိတ်တွေနဲ့အတူ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါတင်မက မြန်မာပြည်ရဲ့ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကို ထောက်ခံကြဖို့ ဆိုတာကိုလည်း တလျှောက်လုံး တစိုက်မတ်မတ် ပြောဆိုလာခဲ့တဲ့နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။
ဟာမာရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် ရဲရင့်တဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုကို တလျှောက်လုံး ထောက်ခံအားပေးလာခဲ့တဲ့ ဗြိတိန်ရဲ့ မူဝါဒကို ပြောင်းပြန်ဖြစ်သွားစေခဲ့ပါတယ်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံဟာ ၁၉၈၈ ကျောင်းသားတွေ ဦးဆောင်တဲ့ ဒီမိုကရေစီအရေးတော်ပုံကာလကတည်းက မြန်မာဒီမိုကရေစီ လှုပ်ရှားမှုကို ထောက်ခံအားပေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအရေးတော်ပုံကြောင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ နိုင်ငံတကာစင်မြင့်မှာ လူသိထင်ရှား ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ရှေ့နေချုပ်ရဲ့ အခုလို ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတော် ထူထောင်မယ့် ပြင်းပြထက်သန်တဲ့ မျှော်မှန်းချက်တွေအပေါ် သစ္စာဖောက်လိုက်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ဗြိတိန်ဟာ မြန်မာကို တချိန်တုန်းက ကိုလိုနီပြုခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတနိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ဖူးတာကြောင့် အခုအခါမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ရင် မျှမျှတတနဲ့ အမြော်အမြင်ရှိရှိ ဆောင်ရွက်ရမယ့် တာဝန်တွေ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရှေ့နေချုပ်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကတော့ အရှက်တရား ကင်းမဲ့လောက်တဲ့အထိ သမိုင်းကို လျစ်လျူရှုလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရှေ့နေချုပ် အနေနဲ့ စစ်ကောင်စီကို အင်္ဂလန်က တရားရုံးတွေမှာ အခုလို တရားစွဲဆိုခွင့် ပေးလိုက်တာဟာ ဗြိတိန်နိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားအတွက် ဘယ်လို အကျိုးရှိသွားစေမှာမို့လို့ပါလဲ။ သူ ဘယ်လိုမျိုးစဉ်းစားလိုက်သလဲဆိုတာ တော်တော်လေး နားလည်ရခက်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် အားလုံးကို ကျနော် ဒီနေရာကနေ တိုက်တွန်း တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။ ဗြိတိန်အစိုးရအနေနဲ့ စစ်ကောင်စီလို နိုင်ငံတကာရဲ့ အပယ်ခံဘဝ ရောက်နေတဲ့အဖွဲ့ကို ဘာကြောင့် အခုလို ပြည်သူ့အဖိုးတန် အရင်းအမြစ်တွေကို သုံးစွဲခွင့် ပြုနေရသလဲ ဆိုပြီး မေးခွန်းထုတ်ပေးကြဖို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာက အရေးကြီးပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ အဖွဲ့တွေအတွက်လည်း ရှေ့နေချုပ် ဟာမာရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ ဘာမှ အကျိုးမရှိတဲ့ သတင်းစကားတခုပဲ ဖြစ်သွားပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ သံတမန်အသိုက်အဝန်းဟာ ကုလသမဂ္ဂမှာ စစ်ကောင်စီ ခန့်အပ်ထားသူတွေကို ခုထက်ထိ အသိအမှတ်ပြုဖို့ ငြင်းဆန်ထားကြတုန်းပါပဲ။ ဒီမိုကရေစီဘက်တော်သား သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းကိုသာ သူ့ရဲ့ လက်ရှိနေရာမှာ ဆက်လက်ထားရှိခွင့် ပေးထားဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အကယ်၍ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးကျော်စွာမင်းကိုသာ လက်ရှိသံအမတ်နေအိမ်ကနေ ဖယ်ရှားဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက် ချလိုက်မယ်ဆိုရင် စစ်ကောင်စီဟာ သူ့ရဲ့ ဖွတ်ဖွတ်ကျေနေတဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ပြန်အဖတ်ဆယ်ဖို့အတွက် အရှက်မရှိ ဝါဒဖြန့်ကြဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
စစ်အာဏာရှင် မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ဖို့ တောင်းဆိုထားတဲ့ ICC အမှုလိုက်၊ တရားစွဲရုံးလို နိုင်ငံတကာ တရားမျှတမှု မြှင့်တင်နေသူတွေအတွက်လည်း အခုလို ဒီမိုကရေစီဘက်တော်သား သံအမတ်တယောက်ကို အင်္ဂလန်က တရားရုံးတခုရဲ့ တရားခွင်ထဲမှာ မြင်ယောင်ကြည့်ဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုမှ လက်သင့်ခံနိုင်စရာဖြစ်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ တရားခွင်ထဲမှာ တရားခံအဖြစ် ရောက်ရှိသင့်တဲ့သူဟာ မြန်မာစစ်အုပ်စုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခုလို အကျည်းတန်တဲ့ အဖြစ်ဆိုးတွေ အဆုံးသတ်ဖို့နဲ့ မြန်မာပြည်မှာ စစ်ရာဇဝတ်ကောင်တွေရဲ့ ခေတ်အဆက်ဆက် တာဝန်ခံမှု ပျက်ကွက်နေတာတွေကို ရပ်တန့်ဖို့ ကျနော်တို့အားလုံးမှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။ ကျနော်တို့အားလုံး ကိုယ်တတ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းမှန်သမျှနဲ့ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ဗြိတိန်အစိုးရနဲ့ ရှေ့နေချုပ်တို့ဟာ မှန်ကန်တဲ့ လုပ်ရပ်ကို လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ အခွင့်အရေး ရှိနေပါတယ်။ သူတို့ဟာ တရားမျှတတဲ့ဘက်က ရပ်တည်နေကြောင်း ကမ္ဘာကြီးကို ပြသလို့ရပါတယ်။ အရေးအကြီးဆုံးကတော့ အဖိနှိပ်ခံ မြန်မာပြည်သူတွေဘက်က အတူတူရှိနေကြောင်း ပြသနိုင်ဖို့ ဖြစ်ပါပေတယ်။
ခရစ္စတိုဖာ ဂန်းနက်စ်
(ခရစ္စတိုဖာဂန်းနက်စ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှ စစ်ရာဇဝတ်ကောင်များကို ပြစ်မှုကြောင်းအရ တရားစွဲဆိုမှုများ ပြုလုပ်သည့် Myanmar Accountability Project ဒါရိုက်တာတဦးဖြစ်သလို ရှစ်လေးလုံးအရေးတော်ပုံကာလက မြန်မာနိုင်ငံကိုသွားရောက် သတင်းယူခဲ့သည့် ထင်ရှားတဲ့ ဝါရင့် သတင်းစာဆရာတဦးလည်း ဖြစ်ပါသည်။)
